تقویت توانایی های ادراکی کودکان با استفاده از بازیها

مهارت یکپارچه‌ سازی نظام‌های ادراکی

اگر هماهنگی ادراکی- حرکتی به طور مناسب شکل نگیرد، کودک در دو دنیای متضاد زندگی می‌کند- یک دنیای ادراکی و یک دنیای حرکتی- و نمی‌تواند به اطلاعاتی که به دست می‌آورد اعتماد کند زیرا این دو نوع داده با هم هماهنگ نمی‌شوند. برای چنین کودکانی دنیا غیرقابل اعتماد است و ن ها از حقیقت مطمئن نیستند. کودکی که رشد ادراکی از شکل‌های مثل مربع یا مستطیل ندارد، مشکلات زیاد در مدرسه خواهد داشت که توانایی‌های ادراکی‌اش را مشخص می‌کند.

فعالیت‌هایی برای یک پارچه کردن سیستم‌های ادراکی

مهارت تن آگاهی و نقش اندام‌ها

تصور بدنی و تن آگاهی، ادراک پیچیده ای است که باعث می‌شود فرد ضمن تشخیص قسمت‌های مختلف بدن، نسبت به نقش اندام‌ها و چگونگی کاربرد آن‌ها، در همکنشی آگاه شود. این توانایی‌ها منجر به تشکیل یک خودپنداره یا خودانگاره در کودک می‌شود. کودکان با توجه به نسبت شکست و موفقیتی که در انجام کارها تجربه می‌کنند و این که دیگران در مورد آن‌ها چگونه می‌اندیشند، به ارزش خود پی برده به خودیابی نایل می‌شوند. این بدان معنی است که حتی حرکات جنین در رحم نیز موجب تشکیل ادراکات اولیه‌ی تنی و قابلیت‌هایی برای حرکت می‌شود. در دوره‌ی نوزادی و کودکی اول، فرد شروع به تشخیص قسمت‌های مختلف بدن می‌کند و به تدریج می‌آموزد که چگونه هر قسمت با محیط در همکنشی است. بعد از این که کودک قسمت‌های درشت بدن را شناخت، به تدریج به نقش اندام‌های ظریف‌تر نیز آگاهی می‌یابد. کودک هم چنین می‌آموزد که بدو او دارای دو سمت است. با این وصف ممکن است تا قبل از سنین شش و هفت سالگی، کودک نتواند سمت راست و چپ خود را به درستی تشخیص دهد یادگیری قسمت‌های مختلف بدن و چگونگی به کارگیری مؤثر هر یک، در ارتباط با محیط در رشد خودپنداره شخص نقش بسیار مهمی دارد.

فعالیت‌هایی برای رشد تن آگاهی 

1. اشاره به اعضای بدن
کودکان به اعضای مختلف بدن خود اشاره می‌کنند: بینی، ابروی راست، مچ پای چپ، چشم راست، بازوی چپ و غیره. این فعالیت با چشمان بسته دشوارتر است. کودک هم چنین می‌تواند روی زمین بخوابد و از او خواسته شود که اعضای مختلف بدنش را لمس کند. این فعالیت اگر براساس الگوهای موزون مثل استفاده از مترونوم انجام شود، دشوارتر است.

2.آدم عروسکی
از مقوا آدم عروسکی بسازید، به گونه های که اعضای آن قابل حرکت باشند. اعضای این آدمک را می‌توانید با تکمه های قابلمه ای به هم وصل کنید. کودک می‌تواند اعضای این عروسک مقوایی را مطابق دستورات حرکت دهد و آن‌ها را با حرکات بدن خودش هماهنگ کند.

3. بازی «سارا میگه»
این بازی با چشمان باز یا بسته قابل اجرا است. در این بازی مربی از کودک می‌خواهد که مطابق دستورالعمل رفتار کند. مثلا سارا میگه پای چپ بالا، دست راست روی شانه‌ی چپ، دست چپ روی چشم راست و غیره.

4. پازل
پازل‌هایی از انسان، حیوان‌ها، اشیا و غیره برای نشان دادن کارکرد قسمت‌های مختلف بدن ببرید و در مورد آن‌ها با کودکان صحبت کنید.

5. چه قسمتی حذف شده است؟
از تصاویری استفاده کنید که بخش‌هایی از بدن در آن‌ها حذف شده است. کودکان باید بگویند کدام قسمت حذف شده یا این که قسمت حذف شده را ترسیم کنند.

6. ترسیم کردن در اندازه‌ی طبیعی
کودکان روی یک ورقه‌ی بزرگ کاغذ می‌خوابند و معلم طرح کلی پیرامون آن‌ها را ترسیم می‌کند. بعد کودکان لباس‌ها را رنگ آمیزی می‌کنند و جزئیات صورت و بدن را تکمیل می‌کنند.

7. آگاهی از اعضای مختلف بدن از طریق لمس آن‌ها
اعضای مختلف بدن کودکان لمس می‌شود در حالی که چشمان کودک بسته است و بعد از او خواسته می‌شود که عضو لمس شده را نشان بدهد.

8. دنبال کردن دستورالعمل‌ها
از کودکان بخواهید که دست چپ را روی گوش راست و دست راست را بر روی شانه چپ خود قرار دهد. دستورات دیگر عبارتند از: قرار دادن دست راست بر روی دست چپ یا برگشتن به راست، دوقدم راه رفتن و برگشتن به چپ.

9. پانتومیم
از کودکان بخواهید که از طریق پانتومیم اعمالی را که مشخصه‌ی مشاغل خاص هستند را نشان دهند، مثل نحوه‌ی رانندگی اتوبوس، حرکات پلیس برای ترافیک شهر و غیره.

10. پیچ و تاب در هنگام حرکت کردن
ردیفی ازدایره های رنگی را بر روی زمین قرار دهید، یا از ورقه های پلاستیکی یا پارچه یا از بازی‌های ساخته شده موجود در بازار استفاده کنید. از این طریق می‌توانید بازی برای کودکان تدارک ببینید، از آن‌ها بخواهید که پای چپ خود را روی دایره سبز بگذارد، پای راست خود را روی دایره قرمز و غیره.

11. تخمین زدن
دراین فعالیت کودکان تعداد قدم‌هایی را که باید تا رسیدن به هدف موردنظر بردارند، برآورد می‌کنند.

12. فعالیت کردن در آب
فعالیت‌های حرکتی درشت در استخر یا دریاچه امکان رهایی فرد را از نیروی جاذبه فراهم می‌کند. یادگیری برخی از فعالیت‌ها در آب آسان‌تر است، به خاطر این که فعالیت‌ها آرام‌تر و کندتر انجام می‌شوند و کودک بر آن‌ها کنترل بیش‌تری دارد. شنا کردن هم چنین فعالیت ارزشمندی است که باعث نیرومند شدن کارکرد حرکتی کلی می‌شود.

منبع : برگرفته از نرم افزار تربیت کودک؛ کاری از حوزه علمیه اصفهان

بیشتر بخوانید : 
رشد و تکامل حسی و ادراکی در کودکان
مهارتهای ادراکی- حرکتی در کودکان (1)
مهارتهای ادراکی- حرکتی در کودکان (2)